Narządy zmysłów
Narządy zmysłów, czyli jak komunikujemy
się ze światem
SMAK – jeden z podstawowych zmysłów
dostępnych organizmom,
służący do chemicznej
analizy składu pokarmu.
U wielu organizmów smak i węch nie są oddzielone.
Odczuwany smak pokarmów zależy nie tylko od receptorów
smakowych, ale również węchowych. Ludzie mają 5 rodzajów receptorów
smakowych, odpowiadających z grubsza ważnym grupom substancji chemicznych znajdujących się w
pożywieniu:
- słodki - węglowodany,
głównie cukry proste i dwucukry - największe zagęszczenie receptorów
słodkiego smaku jest na koniuszku języka;
- słony - sole
sodu
i potasu,
a dokładnie kationy
tych metali. Receptory rozrzucone są równo po całym języku;
- kwaśny - kwasy organiczne i
nieorganiczne. Najwięcej receptorów smaku kwaśnego jest na bokach języka;
- gorzki - alkaloidy
i wiele soli nieorganicznych. Najwięcej receptorów smaku gorzkiego
występuje u nasady języka (tył języka);
- umami
- wykrywa obecność kwasu glutaminowego, składnika
większości białek, wyczuwalny np. w pomidorach.
Od niedawna postulowana jest też zdolność do
wykrywania smaku niektórych kwasów tłuszczowych.
SMAK CZŁOWIEKA W LICZBACH:
|
SMAK
CZŁOWIEKA W LICZBACH |
|
|
Liczba smaków |
5 |
|
Liczba kubków smakowych |
~10000 |
|
Liczba receptorów smakowych w każdym kubku |
50-150 |
|
Próg wrażliwości na smak słony (NaCl) |
0,5
g/dm3 |
|
Czas reakcji na smak słony |
~0,3
s |
|
Próg wrażliwości na smak słodki(sacharoza) |
4
g/dm3 |
|
Próg wrażliwości na smak kwaśny (HCl) |
0,02
g/dm3 |
|
Próg wrażliwości na smak gorzki (chinina) |
0,0003g/dm3 |
|
Czas reakcji na smak gorzki |
~1 s |
JĘZYK – wieloczynnościowy narząd, twór mięśniowy jamy gębowej kręgowców. Głównym zadaniem języka jest podsuwanie pokarmu pod zęby, mieszanie pokarmu w czasie żucia i przesuwanie kęsów pokarmu do gardła, lecz niektóre gatunki używają go również do innych celów. Dla przykładu:
- wiele gadów używa języka jako organu węchowego
- u ssaków język przyczynia się do wytwarzania podciśnienia w jamie ustnej, umożliwiającego ssanie, stanowi też narząd zmysłu smaku i dotyku
- człowiek używa języka do artykulacji mowy (patrz język).
BUDOWA JĘZYKA
Język jest wałem mięśniowym położonym na dnie jamy ustnej i pokrytym śluzówką. Od dołu wchodzą do języka mięśnie zewnętrzne, naczynia krwionośne i nerwy. Śluzówka języka jest wilgotna, różowa, pokryta licznymi brodawkami językowymi. Brodawki języka to wyrostki tkanki łącznej, które wystają ponad powierzchnię śluzówki i są pokryte nabłonkiem wielowarstwowym płaskim. U człowieka występuje sześć rodzajów brodawek, które dzielimy na brodawki mechaniczne (służą do pobierania, rozdrabniania pokarmu) oraz brodawki smakowe (zawierające kubki smakowe):
Mechaniczne:
- nitkowate (najmniejsze i najliczniejsze),
- stożkowate,
- soczewkowate,
Smakowe:
- grzybowate (większe),
- okolone (największe),
- liściaste (występują z boku języka).
KUBKI SMAKOWE
- gorzki
- kwaśny
- słony
- słodki